Manhunt – najbrutalniejsze dzieło Rockstar Games

 Czym i w jaki sposób szokował Manhunt (Rockstar Games, 2003)?

Wstęp – o Rockstarze

Rockstar Games. Studio deweloperskie szeroko znane wśród graczy ze względu na swoje popularne i wysokiej jakości produkcje (serie Grand Theft Auto (1997-), Red Dead Redemption (2010-), Bully (2006)), choć w mediach wybijają się bardziej kontrowersje, problemy wizerunkowe czy wręcz tragedie związane ze studiem “Gwiazd Rocka”. 

Jedną z najważniejszych gier zarówno Rockstara jak i popkultury początku XXI wieku jest Manhunt. Motywy zawarte w tej wydanej w 2003 roku grze, jej wszechobecna brutalność wylewająca się z ekranu oraz strzelanina związana z tytułem drastycznie wpłynęły na całe medium interaktywnej rozrywki, jego postrzeganie przez opinię publiczną oraz w konsekwencji na jego ewolucję.

Koncepcja snuff

Już sam etap produkcyjny Manhunta przebiegał w bólach. Niepokój deweloperów związany z ich najnowszym wówczas dziełem był na tyle głęboki, a obrzydzenie tematyką i realiami brutalnych filmów snuff tak duże, że kilku pracowników nawet porzuciło projekt. Czym jest snuff? Jest to koncepcja filmowa zakładająca nagrywanie faktycznych śmierci, samobójstw, morderstw, okaleczeń i innych brutalnych wydarzeń, a następnie sprzedawanie nagrań dla finansowego zysku. 

Fabuła niczym slasher

Wszystko, co Manhunt ma do zaoferowania budzi zarówno grozę jak i podziw za odwagę oraz próbę udźwignięcia tak trudnego i nieprzyjemnego tematu przez Rockstar Games. Wcielamy się w Jamesa Earla Casha, mordercę skazanego na karę śmierci, który jednak w ostatniej chwili zostaje uwolniony przez szalonego reżysera Lionela Starkweathera. Zwyrodniały reżyser zmusza protagonistę do przedzierania się przez kolejne grupy bandytów patrolujących fikcyjne Carcer City. 

Celem jest przede wszystkim brutalne odbieranie życia wszystkiemu, co się rusza – chcąc nie chcąc partycypujemy w filmie snuff. I tu zaczynają się kontrowersje – drastyczność i dosłowność przemocy w Manhuncie. Cash będzie dokonywał morderstw przy pomocy foliowych torebek, noży, łomów, kijów baseballowych czy broni palnej. Ataki można ładować, co skutkuje coraz brutalniejszymi animacjami oglądanymi z różnych kątów kamery szalonego reżysera. 

Gra stawia na skradanie, ukrywanie się w ciemności oraz zachodzenie nieświadomych wrogów od tyłu, aby zapewnić widzom jak najbrutalniejsze widowisko. Z czasem fabuła skręca na tory osobistej zemsty wobec Sarkweathera, w czym Cashowi pomaga dziennikarka śledcza z lokalnej telewizji.

Problematyczna przemoc

Czy przemoc i brutalność są aż tak szokujące? Można by pomyśleć, że wcale nie, ba, publiczne media lubują się w sensacjach, brutalności i odrazie. Czy Manhunt przedstawia coś, czego byśmy nie znali z ekranów telewizorów, klatek komiksów czy kart książek? Absolutnie nie. Wręcz sama kultura filmów snuff wydaje się być niezwykle rozdmuchana i wygląda na to, że to dziennikarzom i reporterom zależało na istnieniu takich nagrań bardziej niż faktycznym przestępcom. Niech za argument posłuży fakt, że Manhunt pojawił się na sklepowych półkach zaledwie rok przed wydaniem pierwszego filmu z serii Piła (Saw – reż. James Wan, 2004), który nie spotkał się z tak zdecydowanym oporem mediów jak omawiana gra.

Wracając do mediów – czy temat problemów psychicznych, masakr, ludzkiej nienawiści albo czystej brutalności nie jest szeroko dostępny w tradycyjnych (i często darmowych) mediach? Czy filmy wojenne, kroniki, kino akcji w stylu Rambo charakteryzujące się testosteronem, wybuchami i brutalnością nie są emitowane publicznie w telewizji, kinach czy dostępne są na serwisach streamingowych z małą lub bez żadnej kontroli wiekowej/rodzicielskiej?

Manhunt został zaprojektowany jako produkcja dla “dojrzałych” odbiorców (tematyka, brutalność itd.) od 17 roku życia. Mimo to odmawiano sprzedaży tego produktu w kilku krajach (m.in. Australia, Włochy, Irlandia) nawet pełnoletnim użytkownikom. Dlaczego produkty oznaczone przez ESRB (Entertainment Software Rating Board) jako “dla dojrzałych” są często cenzurowane lub całkowicie blokowane z dystrybucji? W tym samym czasie równie brutalne filmy czy książki pozostają powszechnie dostępne, a nawet zachęca się do ich konsumpcji jako mediów o wyższej wartości kulturowej niż gry komputerowe.

Krucjata przeciw grom

Gry od lat były postrzegane jako medium gorsze, infantylne, niedojrzałe, trywialne i przeznaczone głównie dla dzieci. Dlatego kontrowersyjne treści, które występowały w GTA czy Manhuncie zebrały grono zarówno fanów pragnących dorosłej rozrywki, jak i zagorzałych wrogów (politycy, osobistości medialne).

Najbardziej wybija się tutaj Jack Thompson, nemezis Rockstar Games, pozywający ich niezliczoną ilość razy do tego stopnia, że sąd odebrał mu licencję prawniczą.

Tak drastyczna, dorosła historia pozostawiła skazę zarówno na pracownikach Rockstar Games jak i na graczach, a jednym z głównych powodów było morderstwo Stefana Pakeraaha. Nastolatek został zabity przez rówieśnika, Warrena Leblanca w 2004 roku w Wielkiej Brytanii. U Leblanca znaleziono kopię Manhunta. Sama gra nie została powiązana przez policję z morderstwem – jej celem najprawdopodobniej była napaść rabunkowa. Mimo to media znające tematykę gry szybko podchwyciły temat organizując swoistą krucjatę przeciwko brutalności w grach.

Na jej czele stanął wspomniany już Jack Thompson, wynajęty przez rodzinę Pakeraaha do pozwania Sony Computer Entertainment oraz Rockstar Games. Sprawa, podobnie jak wiele innych spraw Thompsona, została umorzona przez brak powiązania gry z zabójstwem. Co wcale nie znaczy, że Manhunt został uniewinniony. Wśród konserwatywnej publiki i mediów Manhunt dalej był uznawany za czarną owcę, a to, czy faktycznie inspirował morderców nie miało większego znaczenia.

Manhunt po latach

Czy Manhunt dziś straszy? I tak i nie. Szarobura stylistyka Carcer City, kanciaste poligony i toporne animacje, wszechobecna ciemność, niska rozdzielczość grafik czy zakłócenia obrazu (statyczne szumy) podczas “widowiskowych” egzekucji obdzierają ten tytuł z szokujących wizualiów. Dlatego dzisiaj Manhunt do budowania grozy wykorzystuje raczej atmosferę i narrację, które znacząco podnoszą klimat zaszczucia, niebezpieczeństwa i wagę jedynego celu Jamesa Casha – zabić każdego, kto wejdzie mu w drogę. 

Im brutalniej tym lepiej dla widza – zarówno tego realnego jak i dla klientów Starkweathera. Gdyby obedrzeć produkcję z warstwy rozgrywki, pozostawić sam scenariusz i wysłać taki skrypt do wytwórni filmowych, niejedna z nich zachęcona pieniędzmi czy widowiskowością podjęłaby się takiej ekranizacji. Wystarczy spojrzeć na współczesne filmy typu gore – Terrifier (reż. Damien Leone, 2016) czy Puchatek: Krew i Miód (reż. Rhys Frake-Waterfield, 2023). Produkcje te są pełne krwi, przysłowiowych flaków i wymyślnego krzywdzenia ludzi. Dodatkowo takie filmy są dostępne publicznie w kinach oraz na serwisach streamingowych bez większych problemów. Nawet wspomniana wcześniej seria Piła do dnia dzisiejszego ma na koncie sześć filmów głównej serii i kilka spin-offów (w tym growych).

Podsumowanie

Nie ulega wątpliwości, że Manhunt to najmroczniejsza i najbardziej niepokojąca seria od twórców względnie luźnego i zabawnego GTA, co mocno rezonowało z graczami przyzwyczajonymi do rozrywki w stylu GTA III, gagów czy humoru opartego na żartach niskich lotów.

Przygody Jamesa Earla Casha stanowią pewne zaprzeczenie swobodnego podejścia Rockstar Games do elektronicznej rozrywki. Po wydaniu sequela w 2007 roku studio niestety już nigdy nie wróciło do tej serii.

Bibliografia

• Kushner D., Jacked. Chuligańska historia Grand Theft Auto, Wydawnictwo Open Beta, 2022.